Viết prompt (lời nhắc) hiệu quả là một kỹ năng quan trọng giúp bạn khai thác tối đa sức mạnh của Trí tuệ nhân tạo (AI). Khi biết cách định hướng yêu cầu rõ ràng, bạn có thể khiến AI phản hồi đúng định dạng, độ chi tiết, và phong cách mà bạn mong muốn.
Trong bài viết này, bạn sẽ học cách “kỹ sư prompt” — hay còn gọi là Prompt Engineering — để làm việc hiệu quả hơn với AI, đặc biệt là khi học lập trình.
1. Gán Danh Tính Cho AI
Một mẹo đơn giản nhưng rất mạnh mẽ là gán cho AI một vai trò cụ thể. Điều này giúp AI điều chỉnh cách giải thích cho phù hợp.
“Bạn là giáo viên tin học cấp 3. Hãy giải thích vòng lặp for
trong Python cho học sinh mới học.”
AI sẽ phản hồi đơn giản hơn:
# Duyệt qua các số từ 0 đến 4 và in ra
for i in range(5):
print(i)
Mỗi lần lặp, i
sẽ tăng lên 1, bắt đầu từ 0 đến 4.
Ví dụ nâng cao:
“Bạn là giảng viên đại học chuyên ngành Khoa học máy tính. Hãy giải thích vòng lặp for
trong Python với cấu trúc bộ sinh (generator).”
AI sẽ phản hồi chi tiết và nâng cao hơn:
def my_generator():
for i in range(3):
yield i ** 2
for val in my_generator():
print(val)
Sử dụng yield
cho phép tạo generator, giúp tiết kiệm bộ nhớ khi xử lý dữ liệu lớn.
2. Xác Định Trình Độ Của Bạn
Bạn nên nói rõ trình độ hiện tại để AI điều chỉnh mức độ giải thích phù hợp.
“Tôi mới học lập trình. Hãy giải thích if-else
trong Python cho người mới.”
age = 18
if age >= 18:
print("Bạn đủ tuổi.")
else:
print("Bạn chưa đủ tuổi.")
Câu lệnh if-else
dùng để kiểm tra điều kiện và chọn hành động phù hợp.
3. Yêu Cầu Trình Bày Theo Bước
Khi học chủ đề phức tạp, bạn có thể yêu cầu hướng dẫn từng bước.
“Hãy hướng dẫn tôi viết chương trình Python để kiểm tra số nguyên tố theo từng bước.”
Kết quả:
Bước 1: Định nghĩa hàm kiểm tra số nguyên tố
Bước 2: Lặp qua các ước của số
Bước 3: Kiểm tra và in kết quả
def is_prime(n):
if n < 2:
return False
for i in range(2, int(n ** 0.5) + 1):
if n % i == 0:
return False
return True
print(is_prime(7)) # True
4. Yêu Cầu Kiểu Trình Bày Cụ Thể
Bạn có thể yêu cầu AI trình bày dưới dạng bảng, danh sách, hoặc thậm chí là… bài hát!
“Hãy trình bày các kiểu dữ liệu trong Python dưới dạng bảng.”
Kiểu dữ liệu | Ví dụ | Ghi chú |
---|---|---|
int | 5 | Số nguyên |
float | 3.14 | Số thực |
str | "Hello" | Chuỗi ký tự |
list | [1, 2, 3] | Danh sách |
dict | {"a": 1} | Từ điển (key-value) |
5. Xác Định Độ Dài Câu Trả Lời
Bạn có thể yêu cầu AI trả lời ngắn gọn hoặc chi tiết tuỳ vào mục đích.
Kết quả:
Lambda là hàm ẩn danh trong Python, thường dùng cho các biểu thức đơn giản.
6. Yêu Cầu Trích Dẫn hoặc Tài Liệu Tham Khảo
Nếu bạn cần kiểm tra độ tin cậy của câu trả lời, hãy yêu cầu AI cung cấp nguồn.
Ví dụ:
“Giải thích
decorator
trong Python và cho tôi đường dẫn đến tài liệu chính thức.”
Kết quả:
Decorator là một hàm dùng để mở rộng chức năng cho hàm khác mà không thay đổi mã gốc.
🔗 https://docs.python.org/3/glossary.html#term-decorator
Kết Luận
Biết cách đặt câu hỏi (prompt) đúng cách giúp bạn:
- Nhận được câu trả lời chính xác hơn
- Phù hợp với trình độ bản thân
- Tiết kiệm thời gian học tập
- Học thêm cách trình bày và tổ chức thông tin
Kỹ năng viết prompt tốt = học nhanh hơn + hiểu sâu hơn.
Hãy luyện tập thường xuyên và thử nhiều kiểu prompt khác nhau để tận dụng tối đa sức mạnh của AI!